Seminarium „Przestrzenie dyskursu: media i retoryka” jest otwartym spotkaniem badaczy zainteresowanych tematami komunikowania w przestrzeniach medialnych. Zapraszamy pracowników, doktorantów i studentów Wydziału Polonistyki, a także osoby zainteresowane dyskusją czy wspólnym prowadzeniem badań dotyczących proponowanych tematów.
Spotkania odbywają się cyklicznie, co dwa miesiące.
Za nami:
Podczas spotkania 30.11.2019 dr Renata Rusin-Dybalska (Uniwersytet Karola w Pradze) wygłosiła referat Andrzej Duda i Miloš Zeman – budowanie nowego wizerunku na potrzeby kampanii wyborczej
Prof. Jakub Zdzisław Lichański wygłosił referat Retoryka i możliwości badań jakie stwarza w różnych naukach (06.06.2018).
Prezentację z referatu można obejrzeć klikając link na poniższym slajdzie.
O romantycznej teorii ironii artystycznej z nieustającym odniesieniem do filmu polskiego (16.05.2018) – referat wygłosił dr hab. Krzysztof Kopczyński. Kontekst romantyczny jest stale obecny w polskim filmoznawstwie, zwłaszcza w pracach o adaptacjach literatury i symbolice obrazu. Andrzej Wajda wielokrotnie wspominał, że dla twórców polskiej szkoły filmowej spuścizna romantyczna przekazywała jedyną wyrazistą tradycję polskiej sztuki, do której mogli na co dzień się odwoływać. Robocza perspektywa mojej propozycji jest jednak inna. Chodzi mi o wykorzystanie do analiz kategorii stworzonych przez ten kierunek artystyczny. Wydaje się to twórcze dlatego, że myśl polska, wedle mojego uważania, znajduje się w krytycznej chwili. Z jednej strony, już w 1991 roku Maria Janion ogłosiła zmierzch paradygmatu romantycznego. I choć obecnie wiadomo, że ta prognoza nie do końca się sprawdziła, paradygmat romantyczny nie został przez nic zastąpiony, a jeśli nadal występuje, to w szczątkowej i niekiedy karykaturalnej formie. Z drugiej strony, jednym z najważniejszych gatunków filmowych należących do obszaru „świata rozbawionego” jest komedia romantyczna. Jej perfekcyjnie skonstruowana jednowymiarowość byłaby obca romantykom, poszukującym wielowarstwowej syntezy sztuk, a także nowej epistemologii i własnych kryteriów prawdy – we wspomnianym wyżej świecie niepotrzebnych.
Na pytanie, w jakim stopniu w tej sytuacji może się przydać ironia i romantyczna teoria ironii artystycznej, odpowiem odnosząc się do kilku wybranych fragmentów filmowych, które wspólnie obejrzymy (dla zachęty zdradzę, że pierwszym z nich będzie „Słoń” Agnieszki Osieckiej – adaptacja opowiadania Sławomira Mrożka,1958). Ironia romantyczna nakazuje – wedle Aleksandry Okopień-Sławińskiej (Słownik terminów literackich, 2002, 222) – przyjąć artyście postawę charakteryzującą się traktowaniem twórczości jako gry ujawniającej przeciwieństwa rządzące bytem i sztuką, pozwalającą na uzyskanie wobec nich dystansu. Czy daje twórcom i widzom szansę na dystans do siebie i świata, albo – jak chciał Norwid – pozwala uchwycić sprzeczność między ideałem a „rzeczywistością skończoną”? Staje się narzędziem hermeneutyki traktowanej zgodnie z ustaleniami Gadamera jako dialog? Czy też rację mieli krytycy ironii romantycznej, przede wszystkim Kierkegaard, który zarzucał jej destrukcję poznawczą, prowadzącą do rezygnacji ze złudzeń, że mamy coś jeszcze do odkrycia, skądinąd jednak pisząc o postawie ironicznej jako powinności – w tej sprawie będąc blisko Norwida, nazywającego ją „koniecznym bytu cieniem”?
Kultura wystąpień prezydenckich w Stanach Zjednoczonych od Jerzego Waszyngtona do Donalda Trumpa (21.02.2018) – referat wygłosił dr Mariusz Zagórski. Wystąpienie było poświęcone temu, jak kolejni amerykańscy prezydenci stworzyli unikalny system komunikacji, który ukształtował dyskurs publiczny na wszystkich szczeblach życia politycznego i nadał ton komunikacji biznesowej; temu, kto sam pisał swoje przemówienia, kto improwizował, a kto polegał na speechwriterach, jakie retoryczne supermoce a jakie słabości mieli poszczególni prezydenci, który z nich czytał Platona, a który Tukidydesa oraz dlaczego Amerykanie wybrali Donalda Trumpa i co z tego wynika dla przyszłości amerykańskiej retoryki prezydenckiej.
Gry cyfrowe – problemy terminologii oraz podziału medium (13.12.2017) referat na ten temat wygłosił mgr Bartłomiej Mycyk. Elektroniczna rozrywka po dziś dzień pozostaje zjawiskiem stosunkowo młodym. Jeśli bowiem uznalibyśmy Bertie the Brain 1 zaprezentowaną na Canadian National Exposition 2 jako jeden z pierwszych przejawów fenomenu gier cyfrowych, całe zjawisko liczyłoby nieco ponad sześćdziesiąt lat. W związku ze stosunkowo krótkim okresem istnienia, medium elektronicznej rozrywki wciąż ulega licznym przekształceniom, które wpływają na sposób rozumienia poszczególnych gatunków gier, ich cech charakterystycznych czy istoty zjawiska w ogóle. Ponadto, gry funkcjonują też w obrębie dynamicznie rozwijającego się paradygmatu cyberkultury.
W referacie poruszonych zostanie szereg problemów związanych z systematyzacją medium elektronicznej rozrywki. Pierwszym z nich jest zagadnienie doboru terminów wykorzystywanych na określenie zarówno poszczególnych typów produkcji, jak i gier cyfrowych w ogóle. Drugim problemem jest kwestia pojęć, czyli sposobu definiowania zastosowanej terminologii (przykładowo, termin gry wideo część badaczy wykorzystuje na określenie medium elektronicznej rozrywki w ogóle, inni – tylko produkcji obsługiwanych przez konsole stacjonarne i automaty). Nie bez znaczenia pozostaje tu także pytanie o zasadność wykorzystywania ukształtowanego w tradycji podziału gier cyfrowych, zwłaszcza w kontekście zmian, którym uległy obsługujące je urządzenia.
Referent przeprowadzi zestawienie wybranych propozycji podziału gier cyfrowych z określonymi przykładami materiału badawczego (przytoczone zostaną tu między innymi produkcje obsługiwane przez różne platformy, a także rozmaite urządzenia służące do korzystania z gier). Zestawienie to umożliwi dokonanie rewizji odpowiedniości przytoczonych klasyfikacji (oraz wykorzystanych w ich ramach terminów) do medium elektronicznej rozrywki, a także obsługujących je urządzeń.
Wystąpienie zakończone zostało przedstawieniem autorskiej propozycji podziału gier cyfrowych (opierającej się na uwzględnieniu pierwotnej platformy, w ramach której funkcjonuje dany tytuł).
Specyfika przekładu przekazu medialnego. Informacja w przestrzeni międzykulturowej i międzyjęzykowej (14.06.2017), referat wygłosiła de Małgorzata Ślarzyńska. „W powszechnej opinii tłumacze są postrzegani jako budowniczowie mostów, prorocy wieszczący nadejście globalnej kulturowej paruzji. Może się wydawać, że związany z pojawieniem się Internetu ogromny wzrost dostępności informacji zapewni niezbędne materialne zaplecze do realizacji tego celu. (…) A jednak warto zadać pytanie, czy w dobie globalizacji «mesjanistyczna» konceptualizacja przekładu jest rzeczywiście najbardziej adekwatna i całkowicie słuszna” – pisze w przełożonej niedawno na język polski książce Translation in the Digital Age Michael Cronin. W ramach wystąpienia podjęty zostanie problem przekładu w mediach, w szczególności zaś sposobu adaptacji wiadomości, w tym wiadomości z ostatniej chwili (breaking news), dostarczanych przez agencje prasowe i przetwarzanych przez portale informacyjne na użytek odbiorców. Interesować nas będzie aspekt lingwistyczny tego procesu – m.in. zapośredniczenie wiadomości z języka oryginalnego, w którym odbyło się wydarzenie, przez język angielski – jak również charakterystyczne dla omawianego zjawiska sposoby, w jakie dokonywana jest kompilacja treści z wykorzystaniem zmultiplikowanych źródeł informacyjnych.
Podczas seminarium Aparycja językowa w literaturze i mediach (10.05.2017) referent, doc. dr Piotr Lehr-Spławiński, przedstawił aparycję językową jako narzędzie, perspektywę badawczą w analizie i interpretacji dzieła literackiego i filmu. Wykazywał jej poznawczą użyteczność m.in. poprzez określenie relacji do stylistyki literackiej w ogóle, a do żywo się rozwijającej „dialektologii filmowej” – w szczególności. Mediolingwistyka stanowiła istotną część omawianego kontekstu badawczego. Po wystąpieniu odbyła się dyskusja z udziałem zaproszonych gości. Dominowała w niej problematyka bilingwizmu, przełączania kodów i rejestrów językowych, dwujęzycznych zasobów stylizacji literackiej i filmowej, innojęzyczności wewnątrzpolskiej, socjolingwistyki oraz interdyscyplinarnego charakteru mediolingwistyki. Ważnym wątkiem dyskusji były perspektywy badania dialektów w filmie. Referent wyraża szczególną wdzięczność za pouczające i inspirujące uwagi Paniom Profesor, Elżbiecie Sękowskiej, Zofii Zaron, Halinie Karaś, Magdalenie Trysińskiej oraz Monice Kresie. Dziękuje też wszystkim uczestnikom dyskusji oraz słuchaczom wykładu.
Podczas seminarium Literatura lokalna (25.01.2017) dr Agnieszka Szurek przedstawiła propozycję definicji tego zjawiska (literatura lokalna = publikacje wychodzące w niewielkich nakładach, wydawane przez małe wydawnictwa, nakładem własnym autorów lub przez niewielkie instytucje/stowarzyszenia, rozprowadzane poza siecią księgarni, przeznaczone na użytek wąskiego – lokalnego – audytorium). Tematem prezentacji, a także późniejszej dyskusji, były rozróżnienia terminologiczne, zakres i metoda badań oraz cechy charakterystyczne tego rodzaju publikacji (język, styl, ograniczenia, gatunki).
Na seminarium pt. Infografiki jako środek przekonywania. Wyzwania badawcze (23.11.2016) dr Ewa Modrzejewska przybliżyła wstępną koncepcję badania popularnych obecnie infografik jako przedmiotu interdyscyplinarnej analizy oraz przedstawiła główne problemy metodologiczne, które wymagają uwzględnienia na początkowym etapie badań.
W trakcie dyskusji omawiano wątki przedstawione przez prelegentkę, ale także wskazano na nowe zagadnienia oraz możliwe do wykorzystania perspektywy badawcze, m.in. gatunkowość infografiki, problemy związane z manipulacją infografikami, zastosowanie w badaniach retorycznych koncepcji R. Barthesa i S. Foss, zwrócono uwagę na perspektywę narracyjną i przydatność analiz z zakresu przekładu intersemiotycznego.